Vì sao nên thử nghiệm DoudouLinux?

Website hiện đang trong quá trình biên dịch. Một số liên kết trong trang này có thể dẫn đến nội dung tiếng Anh.

Có thể bạn quan tâm đến việc dùng thử DoudouLinux vì nó cho phép con em bạn sử dụng máy vi tính với độ an toàn tuyệt đối, nhưng nếu bạn chưa bị thuyết phục? Hãy tìm hiểu xem vì sao bạn sẽ ưu tiên chọn DoudouLinux thay vì là một máy chơi điện tử hay cho con em bạn ngồi trước màn ảnh TV. Đây là một chủ đề nhạy cảm, nhưng hãy cân nhắc quan điểm của DoudouLinux. Mục tiêu của chúng tôi không phải để gắn trẻ em vào máy vi tính mà là giúp các em cảm thấy thoải mái với nó, hướng các em vào việc làm chủ công cụ tuyệt vời này. Hãy thử xem điều đó là như thế nào và tại sao.

Lưu ý: Chúng tôi cũng mời các bạn đọc Tuyên ngôn DoudouLinux để tìm hiểu thêm về tất cả các mục tiêu của chúng tôi cho dự án này.

Những mối quan tâm của bạn

Tôi không muốn trẻ nghiện máy vi tính!

Chúng tôi cũng vậy! Chúng tôi tạo ra DoudouLinux không nhằm mục đích thay thế phụ huynh trong việc giáo dục trẻ em theo kiểu để trẻ ngồi trước màn hình máy vi tính suốt ngày dẫn đến các hậu quả về tâm sinh lý cho các em. Phụ huynh vẫn cần phải đặt ra giới hạn trong việc dùng máy vi tính dù cho lúc đó, trẻ có thể đang vô cùng say mê DoudouLinux. Các chuyên gia khuyên rằng phụ huynh không nên để trẻ sử dụng hay xem TV, chơi máy chơi điện tử hay máy tính nhiều hơn 1 giờ/tuần/năm tuổi.

Ví dụ, trẻ 5 tuổi không được sử dụng quá 5 giờ/tuần cho TV + máy vi tính + máy chơi điện tử; trẻ 7 tuổi thì không quá 7 giờ/tuần. DoudouLinux đã tích hợp công cụ để quý phụ huynh quan tâm có thể đặt giới hạn thời gian sử dụng máy vi tính với DoudouLinux; tuy nhiên, sẽ tốt hơn nếu ta nói với trẻ trước khi sử dụng công cụ này.

Máy vi tính có cô lập trẻ không?

Có chứ. Nhưng bạn cũng sẽ thấy điều tương tự khi cho trẻ đọc sách hay chơi ô chữ! Một lần nữa, chúng tôi muốn nhắc rằng, phụ huynh có vai trò khuyến khích con trẻ mở rộng môi trường tiếp xúc mà không bị ám ảnh.

Có phải máy vi tính chỉ dành cho trẻ lớn?

Điều này là đúng nếu bạn mua một chiếc máy vi tính mà không cài đặt DoudouLinux. Một máy vi tính thông thường thì không dành cho trẻ nhỏ! Nhưng hãy nhớ rằng máy chơi điện tử cũng là những chiếc máy vi tính, chúng chỉ được thu nhỏ để trẻ dễ dàng sử dụng. Điều này cho thấy, một khi được điều chỉnh phù hợp với đối tượng người dùng của chúng, máy vi tính cũng sẽ thích hợp cho trẻ, thậm chí là trẻ nhỏ. Do đó máy vi tính có thể trở thành một công cụ tuyệt vời cho trẻ. Đây là lý do để DoudouLinux tồn tại. Chúng tôi cho rằng máy vi tính có thể phát triển kỹ năng cho trẻ tốt hơn là máy chơi điện tử và TV.

Cái này quá phức tạp với tôi!

Mục tiêu của DoudouLinux là làm cho người dùng cảm thấy thoải mái như khi dùng một máy chơi điện tử. Các ứng dụng đã được chọn một cách cẩn thận theo từng mục tiêu đề ra. Nhiều ứng dụng đã được dùng nhiều ở một số trường trung học cơ sở trên thế giới, như ở châu Phi, Mỹ, Cook Islands, Úc, Anh, Peru, Venezuela, Trung quốc, Tây Ban Nha, Ấn Độ, Phần Lan, Áo và nhiều nước khác. Chúng tôi chỉ liệt kê vài nước tiêu biểu. DoudouLinux cũng đang được sử dụng ở các nhà trẻ. Có nghĩa là chúng tôi đã đơn giản nó đến mức tối đa. Môi trường trong DoudouLinux đã được thiết kế theo hướng tinh giảm tất cả những gì không thật sự cần thiết. DoudouLinux không đặt câu hỏi. Chúng tôi cam đoan rằng nó thật sự đơn giản hơn so với sử dụng một máy vi tính cơ bản thông thường. Một số trẻ độ 3 tuổi rưỡi đã có thể dễ dàng thao tác với hầu hết các hoạt động nâng cao. Nó đã đơn giản với trẻ thì sẽ cực kỳ đơn giản với bạn. Hãy thử qua nó trước khi mang nó cho trẻ. Đây là bộ phần mềm miễn phí. Do đó, bạn không phải tốn bất kỳ chi phí nào khi thử nghiệm nó!

TV, máy chơi điện tử, máy vi tính – có giống nhau không?

Chúng tôi cho là không. Một đặc điểm phổ biến của máy chơi điện tử và TV là tính bị động. Người chơi với máy chơi điện tử xem như là diễn viên nhập vai của một trò chơi, nhưng lại không thể thay đổi cái gì theo ý thích. Vai trò của cậu là tiêu thụ máy chơi điện tử, cũng giống như khi cậu phải “tiêu thụ” những chương trình, quảng cáo trên TV. Tuy nhiên, dù cũng là sản phẩm được cài đặt để tiêu thụ, máy vi tính vẫn có thể trở thành một công cụ sáng tạo mang lại cho người dùng sự linh động trong vai trò của mình; ví dụ: vẽ, soạn nhạc, viết văn, thơ, hay thậm chí tuỳ biến máy vi tính [1]. Vai trò của người dùng sẽ hoàn toàn khác -–cậu hẳn sẽ là một nhà sản xuất. DoudouLinux nhằm kích thích tinh thần tiềm tòi, sáng tạo, tính tò mò và khả năng sáng lập.

Trò chơi điện tử có làm trẻ giảm trí thông minh?

Chúng tôi chưa thấy nghiên cứu nào nói như thế, nhưng đây là câu hỏi được đặt ra trước khi chúng ta cho trẻ một máy chơi điện tử hay để các em ngồi trước màn hình TV. Các nghiên cứu ở Mỹ cho thấy hầu hết trẻ nghiện những thứ nói trên cũng thường có điểm số thấp hơn các trẻ khác ở trường. Chúng tôi cho rằng các nội dung dành cho trẻ có một vai trò nhất định với các ảnh hưởng đã được ghi nhận. DoudouLinux cố gắng chọn những trò chơi không mang tính bạo lực. Thay vào đó là những trò chơi đòi hỏi tư duy và chiến lược phát triển. Chúng tôi mong đợi DoudouLinux có tác dụng tích cực khi trẻ sử dụng nó một cách có chừng mực.

Làm sao để chắc rằng dữ liệu của tôi không bị thay đổi?

DoudouLinux có thể hoạt động ngay cả khi bạn gỡ ổ cứng với hệ điều hành và dữ liệu khỏi máy vi tính. Hãy thử nghiệm nó! Nó hoàn toàn không cần đến dữ liệu của bạn [2], dữ liệu sẽ được bảo vệ. DoudouLinux không dễ hư hại và không thể bị trẻ chỉnh sửa [3]. DoudouLinux được đăng tải công khai trên Internet, bất cứ người dùng nào biết sử dụng máy tính đều có thể kiểm tra để xác nhận điều nói trên là đúng.

Tôi lo ngại về những thứ trẻ tìm thấy trên Internet.

Giải pháp tối ưu cho việc này là gỡ bỏ cáp mạng; nếu không, DoudouLinux cũng có kèm theo phần mềm giám sát với những quy định nghiêm ngặt. Đây là hệ thống lọc nội dung từ các trang web bằng hệ thống đánh giá dựa trên các từ khoá [4]. Vậy nên, ngay cả kết quả từ những công cụ tìm kiếm như

Google cũng có thể bị từ chối nếu nội dung của chúng được liệt vào danh sách những trang không thích hợp với trẻ. Việc này không có nghĩa là bạn chẳng cần hỗ trợ trẻ một chút thông qua Internet, tốt hơn là bạn nên ở cạnh trẻ ngay từ đầu và giải thích rằng DoudouLinux sẽ hướng trẻ đến những nội dung phù hợp.

Sẽ không có virus trong những thứ được tải về chứ?

Đúng vậy: trong Windows® thì mối đe doạ này là rất lớn (100,000 mã độc mới xuất hiện mỗi ngày vào đầu năm 2012) và những giải pháp phòng ngừa đôi khi không mang lại hiệu quả. DoudouLinux hoàn toàn không dùng Windows®, ngay cả khi hệ điều hành này đã được cài trên máy bạn. DoudouLinux chạy trên hệ điều hành Linux, theo những gì chúng tôi biết, không có virus lưu hành trên Linux [5] vì Linux được thiết kế theo cách khác với Windows. DoudouLinux vốn chạy theo chế độ LiveCD, nơi mà dù cho có một mã độc nào biết cách tấn công nó, thì cũng không thể chui vào DoudouLinux. Cuối cùng, Doudou Linux không bao giờ tự ý truy cập dữ liệu trên máy bạn.

Nên dùng Windows® để trẻ làm quen với công việc của các em trong tương lai chứ?

Không phải vậy. Dù rằng Windows® là một hệ điều hành vượt trội trên những máy tính cá nhân; vẫn có hàng triệu người sử dụng Linux, Unix, và MacOS. Nhiều người dùng Linux trên những máy tính để bàn hiện đại, và không nhiều máy tính bảng cũng như điện thoại thông minh sử dụng Windows®. Bạn cũng nên cân nhắc những trường hợp sau:

• hệ điều hành Android của Google cho điện thoại sử dụng Linux trong phần lõi của nó, và thị phần của nó lớn hơn iPhone

• các dịch vụ trực tuyến Google online services với hàng trăm, hàng ngàn máy chủ đang sử dụng Linux, thậm chí họ còn yêu cầu nhân viên của mình gỡ bỏ Windows® khỏi những máy tính ở văn phòng làm việc

• Các hộp ADSL đang chạy Linux

• hơn 90% trong số 500 siêu máy tính lớn nhất trên thế giới đang chạy Linux

• sàn giao dịch chứng khoán Luân Đôn đã thay thế Windows® với những thiếu sót trên máy chủ của họ bằng các máy chủ Linux

• Trạm Không Gian Quốc Tế cũng đã chuyển từ Windows sang Linux

Với những thông tin trên, Linux đồng nghĩa với sự mới mẻ trong tương lai. Cho trẻ khởi đầu với Linux thì không sai mà sẽ là sự đầu tư trong tương lai. Thậm chí nếu Linux vẫn còn ở ngoài lề, điều quan trọng vẫn là nó sẽ trở thành công cụ quản lý các công cụ khác của máy vi tính, bất kể hình thức của nó và cảm giác thiếu ổn định khi dùng một hệ thống ứng dụng mới, chúng tôi mong muốn dạy cho trẻ biết khả năng của máy vi tính hơn là của một phần mềm đặc thù nào đó.

Phải chăng nó đã lỗi thời; ngày nay, đã có nhiều phần mềm dưới dạng trực tuyến?

Vào đầu những năm 2000 thì điều đó đúng, xu hướng ngày nay là chuyển sang dùng các ứng dụng trực tuyến, với cách thức của Google. Các ứng dụng cho trẻ cũng đi theo xu hướng này; tuy nhiên, đừng hiểu lầm, với vẻ ngoài là mang lại lợi ích cho bạn, nó cũng có thể là một chiến thuật… Quả thật mồi nhử của giải pháp này là giải quyết các vấn đề trên những máy tính cá nhân với những ứng dụng quen thuộc: họ không cung cấp các phần mềm chúng ta cần, khi một phần mềm được cài đặt, nó có thể “phá hỏng” vài thứ và khi bạn bè ta có một phiên bản mới hơn của phần mềm, họ không thể chia sẻ nó với bạn.

Với ứng dụng trực tuyến, phần mềm không được cài đặt theo cách tự nhiên, nhưng lại bị điều khiển hoàn toàn bởi các bộ cài đặt; điều này cũng có thể đúng với những nội dung mà bạn đang dùng hay đang tìm kiếm. Đây cũng có thể là cách để chứng minh cho nhu cầu luôn luôn cần phải kết nối vào Internet, để lấy những thông tin sau lưng bạn, lôi kéo máy vi tính của bạn vào những quảng cáo và điều chỉnh những nội dung mà bạn nhìn thấy để thay đổi hoặc điều khiển suy nghĩ của bạn. Kết quả của nó là một số nhà sản xuất có thể điều khiển bạn trong việc nên nghĩ và mua cái gì. Thực tế thì điều này đang được thực hiện một cách tràn lan trên các trang web. Nó hoạt động như một loại virus có tên Trojan horses, dù rằng xuất phát điểm của nó là hợp pháp.

Ngoài ra, nếu gỡ bỏ tất cả phần mềm trên máy vi tính và chỉ dùng phần mềm trực tuyến, máy vi tính của bạn sẽ trở nên vô dụng nếu không truy cập được các dịch vụ trực tuyến [6]. Và nếu điều đó xảy ra thường xuyên, dữ liệu của bạn sẽ không được lưu trên máy bạn. Nói ngắn gọn, bạn bị rơi vào tình huống mà nhà cung cấp hoàn toàn có khả năng điều khiển việc bạn đã và đang làm gì với máy vi tính của bạn. Thậm chí khi bạn thường xuyên sao lưu những dữ liệu trực tuyến vào ổ cứng (bạn có thường xuyên làm được không?), bạn cũng không chắc chắn rằng có thể sử dụng dữ liệu này ở những nơi khác. Vậy nên, đừng để lệ thuộc vào một nhà cung cấp nào. Lưu ý rằng những nhà sản xuất này thường là một công ty thương mại với mục tiêu không giống với mong đợi của người dùng vì nó hoàn toàn không nằm trong sự kiểm soát dân chủ nào.

Chúng tôi tin rằng đây không phải là tình huống mong đợi khi mà thiệt thòi hoàn toàn nghiêng về người dùng và nó còn đặt vào người dùng mối đe doạ đối với tự do về suy nghĩ, lựa chọn của chúng ta. Ngược lại, Linux thực sự cung cấp nhiều ứng dụng, chúng được đặt cùng với nhau nhằm tránh những rắc rối trong việc cài đặt / tháo cài đặt. Chúng đã được thiết kế để dùng các định dạng tập tin tiêu chuẩn, và để dễ dàng trao đổi. Chúng cũng được sử dụng tự do để việc hiển thị quảng cáo là không phải là điều kiện bắt buộc nhằm chi trả gián tiếp cho người sản xuất. Vậy nên, với chúng tôi, DoudouLinux không hề lỗi thời, mà là một tương lai đáng trông đợi! Sự tập trung của sức mạnh luôn kèm theo nó sự lạm dụng.

Quan điểm của phần mềm tự do

Mua hay bẻ khoá không phải là cách thay thế duy nhất

Khác với những gì mà một số tổ chức công nghiệp quyền lực, và có cả ảnh hưởng chính trị mong muốn chúng ta tin vào, vẫn có một lựa chọn thứ ba có thể thay thế cho việc mua hay bẻ khoá: chia sẻ. Làm sao để dạy trẻ sống hài hoà với nhau nếu ta không dạy các em biết chia sẻ? Và làm sao có thể xây dựng một xã hội giàu mạnh nếu mọi người không muốn chia sẻ? Đây là một trong những giải pháp của phong trào phần mềm tự do (free software nghĩa là phần mềm tự do, không phải phần mềm miễn phí theo kiểu không trả tiền như freeware hay shareware). Thay vì ngăn chặn người dùng làm những gì họ muốn với những phần mềm mà họ được mời chào (miễn phí hoặc có thu phí), họ sẽ hoàn toàn được chia sẻ gói phần mềm này. Sau này, bạn cũng có thể nói với trẻ rằng nhóm phát triển DoudouLinux dựa trên nền tảng của sự chia sẻ. DoudouLinux là dự án phần mềm tự do 100%.

Chia sẻ kiến thức: nền tảng của sự phát triển

Cũng như những nhóm nghiên cứu khoa học thường chia sẻ những công trình nghiên cứu của họ, phần mềm tự do chia sẻ thành quả lao động của nó với tất cả các kỹ thuật viên trên thế giới. Ngoài ra, một trong những phương hướng mang lại sự xuất hiện thuận lợi cho một nền văn minh nào đó tại một thời gian nhất định, là sự giao tiếp và sự chia sẻ kiến thức lẫn nhau. Trái lại, những người nắm quyền lực thường hành động xuyên suốt lịch sử để kiến thức chỉ nằm trong tay một số ít người nhằm bảo vệ quyền lực của mình. Phần mềm tự do đưa ra một tầm nhìn mà ở đó, kỹ thuật viên máy tính có thể tăng thêm kinh nghiệm và mang lại lợi ích cho mọi người thay vì chỉ mang lại lợi ích cho một số ít những ai đã tạo ra và điều khiển chúng; vậy nên lợi ích sẽ về tay người dùng.

Cùng nhau xây dựng, thay vì một người làm cho nhiều người

Phần mềm tự do thường được thiết kế theo hướng nhận đóng góp của mọi người trên toàn thế giới, những người cùng nhau nghĩ ra hoặc cải thiện một phần mềm. Cũng có cạnh tranh giữa những dự án phần mềm tự do, nhưng vì các phần mềm này đã rất rõ ràng và được quản lý bằng giấy phép phần mềm tự do, nên những dự án này không ngăn chặn người dùng trong việc chuyển các công cụ của họ sang dự án khác mà gia tăng việc sử dụng lại những công cụ có sẵn. Trong hệ thống phần mềm truyền thống, người lập trình thường làm nhiều cách nhằm gây khó khăn cho những ai muốn thay đổi nó thành một phần mềm có thể cạnh tranh. Ví dụ, dữ liệu người dùng được lưu thành một định dạng bí mật, khó đọc; hoặc phần mềm chỉ hoạt động với những sản phẩm của một thương hiệu nào đó, thậm chí là phát hành theo giấy phép độc quyền để vô hiệu hoá khả năng cạnh tranh của người khác. Một phần công việc của người sản xuất cách là ngăn chặn người khác có thể thêm thắt những gì họ muốn vào sản phẩm của mình.

Máy vi tính trong xã hội của chúng ta

Máy vi tính: công cụ không thể thiếu

Ngày nay, có vẻ như mọi thứ đều chạy trên máy vi tính. Gần như chúng ta không thể sống một ngày mà không có nó. Những người ở thế hệ trước thì vẫn còn tìm cách ngăn chặn việc sử dụng máy vi tính, thế hệ trẻ thì làm việc với máy vi tính kể cả khi ở nhà hay ở trường. Những người trẻ thì yêu thích máy vi tính với những dịch vụ được chào mời trên Internet, và biến máy vi tính

thành một công cụ giao tiếp. Hơn thế nữa, họ còn dùng máy vi tính cho các hoạt động chuyên môn. Cần phải nói rằng, những người thích dùng máy vi tính sẽ có lợi thế và khả năng cạnh tranh cao hơn những người không thích. Và lợi thế đó sẽ còn tăng lên nữa –đây là những gì mà các doanh nghiệp cho chúng ta thấy hàng ngày.

Máy vi tính điều khiển xã hội hiện đại

Cũng như điện và nước, xã hội hiện đại không thể vận hành nếu thiếu máy vi tính. Hơn nữa, máy vi tính chi phối tất cả những thông tin được trao đổi hàng ngày trên thế giới; thật vậy, chúng chi phối xã hội loài người. Vậy nên những người viết phần mềm cho máy vi tính có thể quy định việc người dùng có thể làm gì với công cụ của họ và định giá cho nó. Vài tác giả có thiết lập để họ có thể điều khiển những phần mềm họ bán ra, thậm chí xem dữ liệu của bạn thông qua máy vi tính! (ví dụ: thông qua quá trình cập nhật phần mềm hay một kết nối vĩnh viễn qua Internet) Dĩ nhiên, điều này chỉ thực hiện được khi bạn sử dụng một dịch vụ trực tuyến, và khi dữ liệu của bạn không nằm trong máy vi tính của bạn.

Thêm nữa, có nhiều người điều khiển Internet –và nhiều người đấu tranh để cướp quyền điều khiển nó– điều khiển việc ai được và không được phép nhìn thấy, được hay không được biết, được hay không được mua. Kiểu điều khiển Internet này có thể đạt được thông qua nguồn cung cấp dịch vụ lưu trữ trang web, trong quá trình truyền dữ liệu thông qua công cụ truy cập, hoặc ở tại nhà thông qua phần mềm của bạn. Sau đây là những ví dụ về những gì máy vi tính thu thập được:

• các bản nhạc bạn mua trực tuyến chỉ có thể nghe bằng những công cụ được liệt kê trong danh sách; điều này là không thể tưởng tượng được vào những ngày xưa, thời đại của những cuốn băng cassette

• máy bạn tự cập nhật hay cài đặt những phần mềm mà bạn không yêu cầu, ví dụ như một công cụ tìm kiếm hay một trang web – là những công cụ được cài đặt bình thường hoặc cài đặt nhưng chạy ẩn (lén lút)?

• bạn chỉ có thể cài đặt trên điện thoại di động của mình, phần mềm hoặc nhạc chỉ được cung cấp ở trang chủ của nó

• người dân Cuba không thể dùng MSN vì nhà sản xuất đã loại bỏ khả năng truy cập dịch vụ này trên toàn đất nước họ

• các phòng cấp cứu bất ngờ bị tê liệt 1 giờ ở Estonia sau khi một máy vi tính tấn công nước này

Rõ ràng, nếu ta chỉ dạy cho trẻ dùng máy vi tính một cách thụ động, các em sẽ không biết tự bảo vệ mình trước những tình huống như trên. Đây là vấn đề mang tính chiến lược, liên quan đến quốc gia, như đã kể ở trên. Máy vi tính được thiết kế để phục vụ bạn chứ không biến bạn thành nô lệ của chúng. Đừng quên rằng trẻ em là tương lai của chúng ta.

Đọc hay xem thêm chủ đề này:

• Hãy lấy lại mạng Internet – Rebecca MacKinnon – hội thảo được tổ chức trên TED Talk.

• Mã là Luật – Lawrence Lessig – bài đăng trên Tạp chí Harvard.

Trường học thì không thực sự dạy về máy vi tính.

Lưu ý: hãy sửa lại cho phù hợp với đất nước của bạn

Bất chấp những từ ngữ tích cực về máy vi tính được dùng ở trường học, chương trình học của Anh / Mỹ dạy cho trẻ sử dụng máy vi tính ở mức căn bản chứ không dạy những nguyên tắc sử dụng máy vi tính. Giáo viên chỉ nói rằng bấm vào cái nút, cái biểu tượng chứ hiếm khi nói rằng những thứ đó được tạo ra như thế nào. Họ không nói rằng chúng vận hành như thế nào. Đặc biệt, họ cũng không nói về việc chúng có thể được chỉnh sửa và chỉnh sửa như thế nào; họ cũng không nói về nguyên tắc hoạt động của Internet và trang web; vậy nên, các bạn trẻ có thể tải và mua phần mềm, nhưng không thể tuỳ biến máy tính theo ý muốn. Dĩ nhiên không phải ai cũng phải trở thành kỹ thuật viên máy tính, nhưng chúng ta phải tạo sự cuốn hút với một số bạn trẻ bởi những lý do đã nói ở trên. Và đặc biệt là trẻ phải có đủ khả năng phê bình những công cụ có trên máy vi tính của mình.

Cho biết rằng máy vi tính có tính cá nhân và có thể lập trình lại

Việc chạy DoudouLinux trên máy tính có nhiều hệ thống khác có thể thể hiện rằng nhiều thứ khác nhau có thể chạy trên cùng một máy vi tính –nó chỉ là một vấn đề của lập trình [7]. Vậy nên, ở độ tuổi thiếu niên, trẻ có thể tò mò muốn tìm tòi và hiểu làm thế nào để thực hiện việc đó. Và với DoudouLinux mọi thứ đều có thể được phân tích và chỉnh sửa, với điều kiện bạn có thể đọc hiểu tiếng Anh tốt. DoudouLinux dạy cho trẻ biết rốt cuộc thì máy vi tính là cái gì, bằng cách cho phép các em trải nghiệm tất cả những gì các em thích. DoudouLinux muốn trẻ tự làm chủ tương lai của các em.